Ten geleide

 Voedingssupplementen en fytotherapeutica zijn steeds vaker voer voor juristen. Dat is de rode draad die door de verschillende bijdragen aan deze editie loopt. In het openingsartikel geven Van Asseldonk en Van Asseldonk een overzicht van planten(stoffen) die kunnen bijdragen aan de door velen gewenste cholesterolverlaging. Geconcludeerd wordt dat een aantal veelbelovende producten van botanische oorsprong in veel gevallen tegen lage kosten zou kunnen worden ingezet voor dit doel. Terwijl de novel foods in de sfeer van margarine en zuivel, voorzien van stanolen, in de media volop hun ziekterisicoreductieclaims tonen, ondersteund met cijfers en grafieken, ziet de consument dergelijke zaken amper bij de natuurproducten waarmee hetzelfde resultaat kan worden geboekt. Het is namelijk in Nederland en andere Europese landen bij wet verboden om medische (inclusief preventie) claims te uiten over voedingssupplementen, ook al zijn ze wetenschappelijk onderbouwd. Fabrikanten moeten zich in hun reclame-uitingen voor deze producten daarom beperken tot gezondheidsclaims. De toetsing hiervan vindt plaats door juristen van de Keuringsraad Aanprijzing Gezondheidsproducten en betreft meer een taalkundige dan wetenschappelijk-inhoudelijke analyse. In de praktijk betekent dit dat de consument verstoken blijft van juiste of volledige informatie over enkele hier genoemde meer eenvoudige en goedkope producten.

 In de casus rond de rode gist rijst (Monascus purpureus) die Van Meer beschrijft, wordt nog duidelijker dat een traditioneel voedingsmiddel die status kan verliezen indien het in gestandaardiseerde vorm als supplement wordt aangeboden en als zodanig concurrent wordt van een farmaceutisch product. Ook hier bepaalt een strijd tussen juristen wat er waar mag worden verkocht. Dit laatste is nog duidelijker het geval bij de planten uit het geslacht Ephedra en Sida, waarover Smit schrijft. Door de Voedsel en Waren Autoriteit is, evenals eerder bij kava-kava (Piper methysticum) gebeurde, niet gewacht op een aanpassing van de wet door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport of zelfs op de voorbereiding hiervan in het Regulier Overleg Warenwet. Uiteindelijk krijgt de rechter wellicht het laatste woord over de vraag hoe en met welke claims kruidenpreparaten nog verkocht kunnen worden. Hetgeen bijna onvermijdelijk betekent dat de partij met de langste juridische adem het verst zal komen. 

Wie trekt bij al dit juridisch geweld nu eigenlijk aan het kortste eind? Dat zijn de traditionele genezers, die in eenvoud en bescheidenheid hun eeuwenoude beroep uitoefenen en die hun gereedschap uit handen zien geslagen. Patiënten en consumenten die goedkope of bijwerkingsvriendelijke alternatieven mislopen. En de landen uit de Derde Wereld, de oorsprong van veel medicinale plantaardige producten, die worden geconfronteerd met in het ene geval patenten van westerse bedrijven op bestanddelen van deze producten, in het andere geval met de westerse verwerking van deze producten in een geconcentreerde vorm die aanleiding kan geven tot bijwerkingen en misbruik. In beide gevallen verdwijnen voor deze landen mogelijk belangrijke exportmogelijkheden. In de met name antropologisch georiënteerde etnobotanische wetenschap staan deze onderwerpen de laatste jaren voortdurend op de agenda. In Nederland horen wij er niet zo veel over, maar recent liet een tweedaags congres over medicinale en rituele planten op de Universiteit Leiden zien dat de etnobotanie ook hier aan belangstelling wint. Voermans schreef een verslag.

 De rode draad rolt verder in de opinierubriek, waar Scholten het verbod op cannabisteelt voor Maripharm toelicht in een reactie op een ingezonden brief hierover in het voorgaande nummer van dit tijdschrift. Tenslotte plaatsen we zoals altijd een aantal korte artikelen over actuele zaken, waaronder enkele recent verschenen boeken, en samenvattingen van onderzoek. We denken dat de hier gepresenteerde kwesties van medisch-juridische aard de aandacht verdienen van iedereen die professioneel bij de fytotherapie betrokken is en wensen u veel leesplezier.

A.G.M. van Asseldonk en H.F. Smit

Publieksinformatie
over
kruidengenees-
middelen:

JAAR
verslag